Wat is yoga
Yoga is zo veelomvattend dat niet in een zin is uit te leggen wat het precies is. De kennis van yoga is al duizenden jaren oud. In het Westen kennen wij yoga als een manier om via oefeningen en ademhalingstechnieken het lichaam krachtig en soepel te houden en een verbinding te maken tussen lichaam en geest. Yoga helpt om te ontspannen en stress te reduceren en is daarmee een manier om gezond te worden en te blijven. Maar yoga is veel meer dan dat, het is een uit Indische geschriften opgetekende filosofie, leer, opinie, gezichtspunt, systeem, levensstijl, afkomstig uit een mystieke traditie met als doel lichaam en geest in harmonie te brengen.
Herkomst van yoga
Archeologische onderzoeken wijzen op een traditie die wel 5000 jaar teruggaat door de vondst van beelden in yogahoudingen. De oudste geschreven teksten vinden we in de Bhagavad Gita[1], ‘het lied van de Heer’, een van de belangrijkste Hindoe geschriften, daterend van ca. 300 v.Chr., over de mens, held en krijger Arjuna die door god Krishna wordt aangespoord om het Koninklijke pad van de yoga te volgen, om daarmee zijn ware ‘ik’ te vinden.
De letterlijke betekenis van yoga uit het Sanskriet is samenbinden, bij elkaar houden, onder het juk brengen[2]. Aan de ene kant betekent het de eenwording van lichaam en geest, maar aan de andere kant heeft het ook betrekking op het overstijgen van het materiële en de bevrijding van het wereldse. Door de eeuwenlange overlevering en tradities heeft de yoga leer zich ontwikkeld en zijn er veel verschillende stromingen ontstaan die technisch en theoretisch van elkaar verschillen. Hoe wij met yoga omgaan in het Westen verschilt van de Oosterse beleving.
Herstellen van de balans
De yogaoefeningen hebben niet alleen een gunstig effect op ons lichaam maar ook op onze geest. Belangrijke onderdelen van de yoga zijn het leren ontwikkelen van wilskracht, zelfkennis, concentratie en zelfdiscipline waardoor we beter in staat zijn om het leven met al zijn hectiek aan te kunnen. De bewijzen voor de gunstige effecten van yoga worden steeds sterker door medisch en wetenschappelijk onderzoek.
Met yoga kan de balans tussen lichaam en geest worden hersteld. Als deze balans verstoord is kan dat tot leiden tot problemen van zowel lichamelijke als geestelijke aard zoals rug-, nek- en schouderklachten, of slapeloosheid, depressie en angststoornissen. Door aandacht te besteden aan de werking van het lichaam en je bewust te worden van voelen en denken zijn we in staat om lichamelijke en geestelijke problemen op te lossen. De verschillende yogahoudingen maken ons bewust van spierspanningen in het lichaam die we met behulp van de ademhaling leren loslaten en ontspannen.
Zelfs met deze inleiding is nog niet voldoende duidelijk wat yoga inhoudt. Yoga is een bewustwordingsproces. Het zelf ervaren is de beste methode om kennis te nemen van de gunstige effecten van yoga en om er achter te komen wat yoga voor jou betekent.
Aspecten van de yogalessen
Wij leven in een snel veranderende en hectische wereld. Het lijkt wel of het leven steeds sneller gaat. De druk om te presteren, of het nu het werk of binnen de familie of de samenleving betreft, is groot en vergt veel van ons. Als de druk lang hoog blijft gaat dat op zeker moment ten koste van onze gezondheid. We kunnen dan het contact met ons lichaam kwijt raken waardoor we ongemerkt roofbouw plegen op ons lichaam, tot het moment dat het echt niet meer gaat en we ziek worden.
Met yoga kan een begin gemaakt worden om spanningen en negatieve emoties in ons lichaam en geest te herkennen, om te buigen en uiteindelijk los te laten. Yoga leert ons luisteren naar ons lichaam en brengt harmonie tussen lichaam en geest via ademhalingstechnieken en yogahoudingen. Het helpt onze geest te openen voor het onbegrensde en herinnert ons eraan dat we spirituele wezens zijn. Door yoga te integreren in ons dagelijks leven worden we ons bewust van de werking van de geest op ons lichaam en kunnen we ons uiteindelijk bewust worden van het feit dat we een zelfhelend vermogen bezitten.
Om dit alles te bereiken richt de yoga zich op drie belangrijke elementen:
- Ademhalingsoefeningen
- Yogahoudingen (inspanning)
- Ontspanning
Wil je afrekenen met lichamelijke problemen, stress, vermoeidheid, lusteloosheid, slecht kunnen slapen, somberheid, een opgejaagd gevoel of teveel drukte in je hoofd dan is het beoefenen van yoga een hulpmiddel.
Voor mij betekent yoga: worden wie je werkelijk bent.
Bewust ademen
Het eerste dat we doen als we geboren worden is inademen en het laatste wat we doen voor we doodgaan is uitademen. We staan er echter veel te weinig bij stil hoe belangrijk het is om in en uit te ademen. Veel lichamelijke klachten kunnen al voorkomen worden door op een goede manier te ademen. Door bewust te ademen en je adem te sturen kunnen spierspanningen tot rust gebracht worden en de pijnbeleving worden verlicht.
De yogahoudingen hebben een aantal doelen. In de eerste plaats gaat het om de bewustwording van ons lichaam, dit betekent het leren voelen van het lichaam. Er zijn veel mensen die voornamelijk in hun hoofd leven en hun lichaam amper voelen. Daarnaast is het een manier om het lichaam krachtig te maken en soepel te houden. Zodra de balans tussen lichaam en geest hersteld is kan genezing worden ingezet en uiteindelijk opgelost.
Aan het eind van iedere les waarin diverse yogahoudingen zijn uitgevoerd is het belangrijk om te ontspannen. Om het contact met het lichaam te ervaren is het goed om te weten wat oefeningen voor het lichaam gedaan hebben, daarom wordt tijdens ontspanningsoefeningen stilgestaan bij ieder onderdeel van het lichaam. Ontspanningsoefeningen helpen spierspanningen in het lichaam los te laten, het lichaam te voelen en waar te nemen en brengen de geest tot rust. Ook hierbij speelt het tot rust brengen van de ademhaling.
Voordelen van yoga
Yoga helpt de lichamelijke conditie verbeteren en de algehele kwaliteit van leven verhogen. Het onderzoek naar de voordelen van yoga staat nog in de kinderschoenen, toch zijn er steeds meer onderzoeken die de heilzame werking bevestigen. Onderzoek[3] wijst uit dat 1 op de 3 mensen kampt met slaapproblemen, één op de zeven werkenden heeft last van werkstress en zeker een miljoen mensen kampt met burn-out-klachten[4]. Stress uit zich vaak in lichamelijke klachten. Het ervaren van het lichaam en het leren ontspannen helpt daartegen.
Om gezond te blijven is het belangrijk om dagelijks minstens een half uur matig intensief te bewegen. Ook in hersenonderzoek[5] komt dit naar voren wat helpt om ook om geestelijk gezond te blijven. Het is nog te vroeg om met zekerheid te kunnen bevestigen dat voldoende beweging helpt om dementie te voorkomen, maar de bewijzen gaan wel die richting uit. Uit onderzoek blijkt dat de mens van vandaag nog veel te weinig beweegt. Dit vormt een groot probleem voor de volksgezondheid. Elke vorm van bewegen is daarbij goed. Yoga oefeningen kunnen daarbij uitkomst bieden. Zelfs neuropsycholoog Professor Erik Scheerder die onderzoek doet naar deze materie volgt zelf wekelijks yogalessen.
Mijn leermeester: B.K.S. Iyengar
“Regelmatige yogaoefeningen helpen het hectische alledaagse leven beheerst en standvastig tegemoet te treden.” – B.K.S. Iyengar
[1] Bhagavad Git – eerste druk,1996, Stichting Ars Floreat, vertaald door de School voor Filosofie, Amsterdam
[2] Mircea Eliade – De bronnen van yoga, 2009, Uitgeverij Ten Have
[3] Onderzoek door marktonderzoekbureau GfK, https://www.gezondheidsnet.nl/slapen/bijna-1-op-de-3-nederlanders-slaapproblemen
[4] https://www.arboportaal.nl/actueel/nieuws/2016/11/14/week-van-de-werkstress-2016
[5] http://www.acta.nl/nl/onderzoek/onderzoek-uitgelicht/Een-verrassende-wetenschappelijke-blik-op-de-tandheelkunde/erik-scherder-bewegen-kauwen-hersenen/index.aspx
Yoga in Actie 